αστυνομία

Κρατική εξουσία που έχει ως έργο την τήρηση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας και την κατοχύρωσή τους από κάθε απειλή. Η συγκρότηση της κρατικής αυτής δύναμης αποτελεί εκδήλωση της ανάγκης των κοινωνικών ομάδων να προστατευτεί το κύρος των νόμων που τις διέπουν και να εξασφαλιστεί η αρμονική συνύπαρξη των ατόμων που τις απαρτίζουν. Πρόκειται για μια ανάγκη σύμφυτη με την ίδια τη δυνατότητα της κοινωνικής ζωής, αφού ο σεβασμός προς τους νόμους συνιστά την εδραία προϋπόθεση της προσωπικής ελευθερίας και τον πρωταρχικό παράγοντα της κοινωνικής συνοχής. Ο θεσμός της α. έχει μακραίωνη ιστορία και εμφανίζεται με διάφορες μορφές σε λαούς με τελείως ετερογενείς παραδόσεις, ήθη και κανόνες. Στην Αίγυπτο των φαραώ συναντούμε την ύπαρξη ενός σώματος 42 νομαρχών που το διοικούσε ένας άρχοντας με καθήκοντα αστυνόμου, ανακριτού και δήμιου. Την ίδια εποχή στην Κίνα, κρατικοί υπάλληλοι με χρέη αστυνομικού λειτουργού αναλαμβάνουν το έργο της προστασίας των νόμων και την επισήμανση των παραβατών. Στην αρχαία Ελλάδα είχε καθιερωθεί η εκλογή του λεγόμενου πλοίαρχου, ο οποίος ήταν επιφορτισμένος να ελέγχει την εφαρμογή των αστυνομικών διατάξεων με τη βοήθεια μόνιμων δημόσιων υπαλλήλων, των νομοφυλάκων, που επόπτευαν την τήρηση της δημόσιας τάξης, τις εμπορικές συναλλαγές και προστάτευαν τα ήθη. Στη Ρώμη η εξασφάλιση της δημόσιας τάξης είχε ανατεθεί στους aediles και την περίοδο του Αυγούστου στον praefectus Urbis, που τον βοηθούσαν στο έργο του 14 curatores, ένας για καθεμία από τις 14 συνοικίες της πόλης. Κατά τον Μεσαίωνα εμφανίζεται στο Παρίσι ο θεσμός του πρεσβώτου, δηλαδή αστυνομικού εξουσιοδοτημένου να επιβάλει την τάξη και να ελέγχει την τήρηση των αστυνομικών διατάξεων, ενώ αργότερα, με την επικράτηση της αστικής αντίληψης για την έννοια του κράτους, η αστυνομική εξουσία διακρίθηκε σε ειδικά τμήματα, ανάλογα με το είδος των υπηρεσιών που έπρεπε να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο. Από τη σύσταση του ελληνικού κράτους και μέχρι το 1984 το αστυνομικό σύστημα στη χώρα μας περιλάμβανε δύο σώματα, τη Χωροφυλακή και τη Δημοτική Αστυνομία, η οποία απο το 1920 ονομάστηκε Αστυνομία Πόλεων. Το 1984 τα δύο αυτά σώματα συγχωνεύτηκαν στην Ελληνική Αστυνομία, που υπάγεται στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Εκτός από ειδικά σώματα, διακρίνονται επίσης οι εξής επιμέρους αστυνομικές αρχές στη χώρα μας: 1. Αγορανομική. Ασχολείται με τον έλεγχο των ανώτατων τιμών και ποσοστών κέρδους των τροφίμων και των άλλων καταναλωτικών αγαθών, των όρων ποιότητας και υγιεινής και γενικά με την επίβλεψη της εφαρμογής των αγορανομικών διατάξεων. 2. Τουριστική. Ασχολείται με τη ρύθμιση των θεμάτων που συνδέονται με την παραμονή των ξένων στη χώρα μας, (από το 1989 υπάγεται στην Ελληνική Αστυνομία). 3. Στρατιωτική. Αποστολή της είναι η παρακολούθηση της τήρησης της πειθαρχίας από στρατιώτες που δεν βρίσκονται στις στρατιωτικές τους μονάδες. 4. Δικαστική. Αποστολή της είναι η βεβαίωση εγκλημάτων και η παράδοση των ενόχων στις αρμόδιες δικαστικές αρχές. Όργανα της δ. α. είναι οι γενικοί και ειδικοί ανακριτικοί υπάλληλοι και οι τακτικοί ανακριτές. 5. Δημοτική. Καλύπτει στους δήμους της χώρας, κυρίως ανάγκες πρόληψης, επιτήρησης και απλών παραβάσεων που δεν έχουν εγκληματικό χαρακτήρα. 6. Λιμενική. Ασχολείται με την επίβλεψη της ναυσιπλοΐας και της αλιείας. 7. ΕΚΑΜ - Ειδική Κατασταλτική Αντιτρομοκρατική Μονάδα. Αποστολή της είναι η αντιμετώπιση εξαιρετικά επικίνδυνων καταστάσεων, όπως ειδικών εγκλημάτων βίας, ενόπλων συγκρούσεων, οργανομένων ληστειών κ.ά. (υπάγεται και αυτή στην Ελληνική Αστυνομία).

* * *

η (Α ἀστυνομία) [αστυνόμος]

νεοελλ.

1. οργανωμένη κρατική υπηρεσία που έχει ως αποστολή την προστασία της ζωής, της τιμής και της περιουσίας των πολιτών, την εξασφάλιση της δημόσιας τάξης και ησυχίας και γενικά την εφαρμογή των νόμων που θεσπίζει η πολιτεία

2. συνεκδ. οι άνδρες που απαρτίζουν το σώμα της Αστυνομίας

3. το κτήριο της Αστυνομίας

αρχ.

1. το αξίωμα του αστυνόμου

2. (στη Ρώμη) το αξίωμα του πραίτωρος.